by admin | اکتبر 3, 2025 | تازه های رادیو
“واشنگتن پست” به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی گزارش داد دولت ترامپ معتقد است بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران می‌تواند “زمینه‌ساز راه‌حلی دیپماتیک” باشد. به نوشته این روزنامه آمریکا ۴ شرط برای مذاکره مطرح کرده است.با فعال‌سازی مکانیسم ماشه تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی بازگشته و ایالات متحده، اتحادیه اروپا و حتی کشورهای همسایه مانند ترکیه، اعمال دوباره تحریم‌ها را رسما آغاز کرده‌اند.
روزنامه “واشنگتن پست” روز پنجشنبه (۲ اکتبر / ۱۰ مهر) به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی نوشت دولت ترامپ معتقد است اکنون زمان تشدید فشار بر جمهوری اسلامی است و بازگشت تحریمهای سازمان ملل در پی فعال‌سازی سازوکار ماشه می‌تواند “زمینه‌های لازم برای یافتن راه حلی دیپلماتیک” را فراهم کند.
این مقام بلندپایه که نخواسته نامش فاش شود به واشنگتن پست گفت که دولت ترامپ چهار شرط سخت و اساسی را مبنای مذاکراتی تازه دانسته و امیدوار است که جمهوری اسلامی با توجه به تشدید فشار‌های ناشی از فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌ها، این شروط را بپذیرد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌وله
به نوشته واشنگتن پست این مقام آمریکایی درباره این چهار شرط تصریح کرد: «گفت‌وگوها باید سودمند و مستقیم باشند، تهران باید غنی‌سازی اورانیوم را کاملا متوقف کند، برنامه موشکی خود را محدود سازد و همچنین پشتیبانی مالی از نیروهای نیابتی را قطع کند.»
به گفته این مقاله بعید به نظر می‌رسد که ایران با این شروط موافقت کند، چرا که این شروط در دور قبلی مذاکرات میان واشنگتن و تهران از موانع اصلی برای یافتن راه‌حل بودند. در سال جاری میلادی پنج دور مذاکره میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده طی دو ماه برگزار شد. در حین تدارکات و برنامه‌ریزی برای برگزاری دور ششم، اسرائیل ۲۳ خرداد ماه به ایران حمله کرد و این دور از گفت‌وگوها لغو شد.
واشنگتن پست به نقل از این مقام ارشد آمریکایی در مورد بی‌نتیجه ماندن آن گفت‌وگوها نوشت، دولت ترامپ بر این باور است که جمهوری اسلامی “به طور جدی” به دنبال راه حل نبود و همچنین “تیم مذاکره‌کننده ایران اختیارات لازم را برای توافق نداشت”.
“باز بودن درهای دیپلماسی”
کشورهای غربی به‌رغم فعال شدن سازوکار ماشه و بازگشت تحریم‌ها گفته‌اند که درهای دیپلماسی همچنان “باز” است.
وزیران خارجه گروه ۷ روز چهارشنبه اول اکتبر (نهم مهر) با انتشار بیانیه‌ای ضمن اعلام پشتیبانی از فعال‌سازی مکانیسم ماشه تصریح کردند: «اکنون که روند شورای امنیت به اعمال مجدد تحریم‌ها منجر شده، دیپلماسی همچنان ضروری است. ما از ایران می‌خواهیم که از هرگونه اقدام تنش‌زا خودداری کند، فورا با ایالات متحده وارد مذاکره مستقیم شود و پیشرفت قابل توجهی در جهت پایبندی کامل به تعهداتش در زمینه عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای داشته باشد.»
گروه ۷ در بیانیه خود همچنین جمهوری اسلامی را فراخواند تا بدون هیچ‌گونه تأخیر بیشتری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کامل داشته باشد و تعهداتش را طبق توافق‌نامه جامع پادمان‌های مورد نیاز معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) به طور کامل اجرا کند.
طبق بیانیه گروه هفت این تعهدات، اجازه ازسرگیری بازرسی‌های آژانس در تمام تأسیسات هسته‌ای ایران و شفاف‌سازی کامل در خصوص تمام مواد هسته‌ای به‌ویژه درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا را که هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد، شامل می‌شود.
پس از بازگشت تحریمهای سازمان ملل، عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل اعمال مجدد تحریم‌ها را اقدامی “مردود” دانسته و مدعی شده بود “نه ایران و نه هیچ عضو سازمان ملل متحد الزامی به تبعیت از چنین اقداماتی غیرقانونی ندارند”.
افزایش نگرانی‌ها از حمله دوباره اسرائیل
واشنگتن پست به نقل از یک مقام اروپایی نوشت که بازگشت تحریم‌ها “گزینه ارجح” نبوده و “تلاش‌ها برای جلوگیری از بالاگرفتن تنش‌ها ادامه دارد”. این مقام که نخواست نامش فاش شود، افزود: «درِ دیپلماسی همچنان باز است و ما بر این باور نیستیم که گزینه‌ای نظامی راه حل برای برونرفت از بحران باشد.»
در گزارش واشنگتن پست در عین حال از تشدید نگرانی‌ها از حمله دوباره اسرائیل به ایران سخن رفته است.
بیشتر بخوانید: نتانیاهو: از محل نگهداری اورانیوم غنی‌شده ایران کاملا مطلعیم
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی اخیر خود در مجمع عمومی سازمان ملل تصریح کرده بود، این کشور اجازه نخواهد داد که جمهوری اسلامی برنامه هسته‌ای و نظامی خود را بازسازی کند. او تأکید کرده بود ذخایر اورانیوم غنی‌سازی ایران “باید نابود شوند”.
به نوشته واشنگتن پست، مقام‌های امنیتی اسرائیل نیز به رسانه‌های داخلی گفته‌اند، بررسی گزینه‌های حمله دوباره به جمهوری اسلامی در دستور کار قرار دارد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در مقاله این روزنامه همچنین آمده است، رسانه‌های ایران گزارش‌هایی درباره ورود هواپیماهای سوخت‌رسان غول‌پیکر آمریکایی به منطقه منتشر کرده و آن را بخشی از تدارکات و آماده‌سازی برای تهدید نظامی دانسته‌اند.
واشنگتن پست در گزارش خود همچنین به تشدید نگرانی‌های کشورهای عربی خلیج فارس از حمله‌های غیرقابل پیشینی اسرائیل اشاره کرده است. به نوشته این روزنامه حمله اخیر اسرائیل به حماس در دوحه، پایتخت قطر، این تصور و بیم را در منطقه تقویت کرده که این کشور آماده انجام عملیات نظامی حتی در خاک کشورهای ثالث است.
by admin | اکتبر 2, 2025 | تازه های رادیو
کشورهای گروه ۷ با حمایت از فعال شدن مکانیسم ماشه، از ایران خواستند فورا با آمریکا وارد مذاکره شود. بریتانیا از اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران خبر داده است. روسیه می‌گوید بازگشت تحریم‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد.وزیران خارجه هفت کشور صنعتی موسوم به “گروه هفت” با انتشار بیانیه‌ای از فعال شدن مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی توسط آلمان، بریتانیا و فرانسه حمایت کردند و از تهران خواستند تا بدون هیچ‌گونه تأخیر بیشتری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند.
کانادا، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایالات متحده آمریکا و نماینده عالی اتحادیه اروپا در این بیانیه که روز چهارشنبه اول اکتبر (نهم مهر) منتشر شد، اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را نتیجه “عدم پایبندی مستمر ایران” به تعهداتش در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به “برجام” خوانده و اعلام کردند: «ما مطابق با تعهدات‌مان به عنوان اعضای سازمان ملل متحد، اکنون در حال بازگرداندن سریع محدودیت‌های اعمال‌شده توسط قطعنامه‌های شورای امنیت هستیم.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
اعضای گروه هفت از همه کشورهای عضو سازمان ملل خواسته‌اند که تحریم‌ها و محدودیت‌ها علیه ایران را به طور کامل به اجرا درآورده و به آنها پایبند باشند. آنها در بیانیه خود تصریح کرده‌اند که سه کشور اروپایی (آلمان، بریتانیا و فرانسه) و همچنین ایالات متحده “بارها و با حسن‌نیت” برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه مسیرهای دیپلماتیک را به ایران پیشنهاد دادند.
آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشور اروپایی عضو برجام، پیشتر با تعیین یک ضرب‌الاجل هشدار داده بودند، اگر مذاکرات میان جمهوری اسلامی با آمریکا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی به نتیجه نرسد و بازرسان آژانس اجازه دسترسی به سایت‌های هسته‌ای ایران را پیدا نکنند، مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد.
مقامات جمهوری اسلامی از قبول پیشنهادات سه کشور اروپایی سرباز زده و اجرای مکانیسم ماشه را “غیراخلاقی و غیرقانونی” خوانده بودند.
در نهایت مکانیسم ماشه بامداد یکشنبه ششم شهریور به اجرا درآمد و به این ترتیب تمامی تحریمهای سازمان ملل علیه ایران که پیشتر در قالب توافق برجام میان جمهوری اسلامی و شش قدرت جهانی و طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت معلق شده بودند، مجددا به اجرا گذاشته شدند.
بیشتر بخوانید: سقف‌های بانکی و رکورد جدید دلار؛ تهران در گرداب فشار و انکار
وزیران خارجه گروه هفت در بیانیه خود تصریح کرده‌اند: «اکنون که روند شورای امنیت منجر به اعمال مجدد تحریم‌ها شده است، دیپلماسی همچنان ضروری است. ما از ایران می‌خواهیم که از هرگونه اقدام تنش‌زا خودداری کند، فورا با ایالات متحده وارد مذاکره مستقیم شود و پیشرفت قابل توجهی در جهت پایبندی کامل به تعهداتش در زمینه عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای داشته باشد.»
آنها از ایران خواسته‌اند تا بدون هیچ‌گونه تأخیر بیشتری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کامل داشته باشد و تعهداتش را طبق توافق‌نامه جامع پادمان‌های مورد نیاز معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) به طور کامل اجرا کند.
طبق بیانیه گروه هفت این تعهدات، اجازه ازسرگیری بازرسی‌های آژانس در تمام تأسیسات هسته‌ای ایران و شفاف‌سازی کامل در خصوص تمام مواد هسته‌ای به‌ویژه درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا را که هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد، شامل می‌شود.
پس از بازگشت تحریمهای سازمان ملل، عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل اعمال مجدد تحریم‌ها را اقدامی “مردود” دانسته و مدعی شده بود “نه ایران و نه هیچ عضو سازمان ملل متحد الزامی به تبعیت از چنین اقداماتی غیرقانونی ندارند”.
تحریمهای بریتانیا علیه ۱۲۱ فرد و نهاد ایرانی
وزارت خارجه بریتانیا روز چهارشنبه نهم مهر (اول اکتبر) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد این کشور پس از آغاز روند مکانیسم ماشه و به دلیل “عدم پایبندی ایران به تعهدات برجامی” تحریمهای سازمان ملل علیه ۱۲۱ نهاد و فرد مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران را مجددا به اجرا گذاشته است.
طبق این بیانیه تحریمهای یادشده شامل تحریم تسلیحاتی سازمان ملل درخصوص انتقال سلاح‌های متعارف به ایران و از ایران و همچنین ممنوعیت تأمین یا انتقال اقلام، مواد، تجهیزات، کالاها و فناوری‌های مرتبط با غنی‌سازی، بازفرآوری یا آب‌سنگین و توسعه سامانه‌های حمل سلاح هسته‌ای است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
افزون بر آن بریتانیا محدودیت‌های مالی و تجاری مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای و موشکی را دوباره به اجرا گذاشته است.
در میان افراد تحریم‌شده نام مقام‌های ارشد و کارشناسان سازمان انرژی اتمی ایران، فرماندهان سپاه، شرکت‌های وابسته به صنایع دفاعی، مراکز تحقیقاتی هسته‌ای در اصفهان، نطنز و کرج، چند بانک از جمله بانک سپه و شرکت‌های صنعتی از جمله کالا الکتریک، گروه فنی اتحاد، نوین انرژی و مصباح انرژی به چشم می‌خورد.
بریتانیا روز سه‌شنبه هشتم مهر نیز ۷۱ فرد و نهاد ایرانی مرتبط با برنامه هسته‌ای را به فهرست تحریمهای خود علیه جمهوری اسلامی اضافه کرده بود.
خودداری روسیه
در حالی که در چند روز گذشته شماری از کشورها از جمله ژاپن، کانادا و بریتانیا و همچنین اتحادیه اروپا از اجرای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران خبر دادند، سفیر روسیه در سازمان ملل اعلام کرد که این کشور بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را به رسمیت نمی‌شناسد.
واسیلی نبنزیا روز چهارشنبه (اول اکتبر) در یک نشست خبری به مناسبت آغاز ریاست دوره‌ای روسیه بر شورای امنیت گفت: «ما در دو واقعیت موازی زندگی خواهیم کرد، زیرا برای برخی‌ها مکانیسم ماشه فعال شده، اما برای ما خیر. این وضعیت مشکل‌ساز است. اینکه چگونه از آن خارج خواهیم شد، باید ببینیم.»
او با اشاره به حمله اسرائیل و آمریکا در خرداد و تیرماه امسال به تأسیسات هسته‌ای ایران گفت: «این تحول می‌تواند منجر به تشدید شدید وضعیت پیرامون ایران شود، چرا که در را به روی کشورهایی باز می‌کند که می‌خواهند برنامه هسته‌ای ایران را به‌طور کامل از بین ببرند.»
روسیه به همراه چین پیشتر قطعنامه‌ای مبنی بر تعویق شش ماهه اجرای مکانیسم ماشه را در شورای امنیت مطرح کرده بود اما این قطعنامه رأی نیاورد و رد شد.
by admin | سپتامبر 28, 2025 | تازه های رادیو
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران را یک تله خواند و هشدار داد فعال شدن اسنپ‌بک ضربه‌ای سنگین به اعتبار و جایگاه سازمان ملل خواهد زد. ظریف احیای قطعنامه‌های منقضی‌شده را غیرقانونی دانست.وزیر خارجه روسیه روز شنبه ۲۷ سپتامبر در جمع خبرنگاران گفت، بازگشت تحریمهای شورای امنیت علیه ایران یک “تله” است و تروئيکای اروپایی از ابتدا به دنبال یافتن بهانه‌ای برای “بازگرداندن تحریم‌ها” بوده‌اند.
سرگئی لاوروف با اشاره به این که ایران با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام) موافقت کرد چون هرگز خروج آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸ را پیش‌بینی نکرده بود، افزود: «پس از خروج واشنگتن، اروپا به جای فشار بر آمریکا برای بازگشت به تعهداتش، خود نیز از اجرای تعهدات برجامی فاصله گرفت و اکنون کشورهای اروپایی تنها بخش‌هایی از قطعنامه ۲۲۳۱ را که مطلوبشان است، پیگیری می‌کنند.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، با فعال شدن مکانیسم ماشه، تحریمهای سازمان ملل که پیش از سال ۲۰۱۵ برقرار بودند، دوباره بازمی‌گردند مگر آنکه شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد.
لاوروف اضافه کرد: «آنچه آنها می‌خواهند همین مکانیسم عجیب بازگشت تحریم‌هاست.»
به گفته وزیر خارجه روسیه، مکانیسم ماشه که از ابتدا به‌عنوان “تله‌ای” برای ایران طراحی شد، نشان می‌دهد که تهران هیچ قصدی برای نقض تعهدات هسته‌ای خود نداشته است.
لاوروف هشدار داد، آغاز روند بازگشت تحریم‌ها علیه ایران ضربه‌ای سنگین به “اعتبار و جایگاه سازمان ملل” خواهد زد.
وزیر خارجه روسیه گفت: «ما می‌خواستیم توافق هسته‌ای ایران بدون تغییر ادامه یابد تا بتوانیم در زمان مناسب مذاکرات را ادامه دهیم.» او اضافه کرد، ایران همچنان آماده گفت‌وگوست.
ظریف: احیای قطعنامه‌های منقضی‌شده غیرقانونی است
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه پیشین جمهوری اسلامی نیز روز یکشنبه، ۲۸ سپتامبر با انتشار پیامی در شبکه اکس با تاکید بر این که “شش سال نقض برجام و ۱۲ روز جنگ نتوانست ایران را به زانو درآورد”، نوشت: «اکنون سه کشور اروپایی با سوءاستفاده از شورای امنیت، قطعنامه‌های منقضی‌شده را به طور غیرقانونی احیا کرده‌اند.»
ظریف هشدار داد که این اقدام موقعیت “چانه‌زنی” را بهبود نمی‌بخشد، بلکه تنها نقش اروپا را در دیپلماسی با ایران از میان می‌برد.
بیشتر بخوانید: پزشکیان: بین خواسته غرب و اسنپ‌بک، اسنپ‌بک را انتخاب می‌کنیم
در عین حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل اقدام کشورهای اروپایی را “نه‌تنها از لحاظ حقوقی بی‌اساس، بلکه از منظر سیاسی و اخلاقی نیز توجیه‌ناپذیر” خواند و تاکید کرد، ایران و دیگر کشورها هیچ‌گونه “الزامی به تبعیت” از بازگشت تحریمهای بینالمللی ندارند.
عراقچی با متهم کردن کشورهای غربی در این نامه نوشت: «سه کشور اروپایی و ایالات متحده با این تصور نادرست که ایران در برابر فشار و ارعاب تسلیم خواهد شد، مسیر تقابل را برگزیده‌اند.»
پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در اواسط ژوئن، چندین دور مذاکره میان جمهوری اسلامی و اروپایی‌ها برگزار شد تا امکان تعویق این روند بررسی شود. اما این گفت‌وگوها از دید اروپایی‌ها “تعهدات ملموس و کافی” از سوی تهران به همراه نداشت.
این اظهارات در حالی صورت گرفته که ظاهرا اختلاف‌ها در میان مقامات ارشد جمهوری اسلامی بر سر چگونگی واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه بسیار عمیق به نظر می‌رسد. در حالی که برخی خواهان اتخاذ رویکردی سخت‌گیرانه‌تر در قبال بازگشت تحریم‌ها هستند، برخی دیگر از فروپاشی حکومت بیم دارند.
یک مقام دولتی ایران به خبرگزاری رویترز گفته است: «موجودیت جمهوری اسلامی در خطر است. مردم ما دیگر نمی‌توانند فشار اقتصادی بیشتر یا یک جنگ دیگر را تاب بیاورند.»
بیشتر بخوانید: بازگشت تحریم‌ها؛ رکوردزنی بهای دلار و تنش در بازار بورس
استقبال اسرائيل از فعال شدن اسنپ‌بک
وزارت خارجه اسرائيل روز یکشنبه در ادامه واکنش‌ها نسبت به فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران، با انتشار پیامی در شبکه اکس، این اقدام را “تحولی بزرگ” در واکنش به کارشکنی‌های مداوم ایران خواند و نوشت: «هدف روشن است: جلوگیری از ایران هسته‌ای. جهان باید از همه ابزارها برای تحقق این هدف استفاده کند.»
در عین حال کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، بر تداوم تلاش‌ها برای یافتن “راه‌حلی مسالمت‌آمیز” برای این مناقشه تأکید و اعلام کرد که بازگشت تحریم‌ها و محدودیت‌های هسته‌ای نباید به معنای “پایان دیپلماسی” باشد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
کالاس افزود که همچنان مایل است به گفتگو با همه طرف‌های ذیربط ادامه دهد.
بریتانیا، فرانسه و آلمان روز پنجشنبه ۲۸ اوت (۶ شهریور) رسما روند ۳۰ روزه بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را در شورای امنیت سازمان ملل آغاز کردند و به این ترتیب، مهلت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، در ساعت ۲ بامداد روز یکشنبه ۲۸ سپتامبر (۶ مهر) به پایان رسید.
این سه کشور اروپایی ایران را به نقض توافق هسته‌ای غرب با تهران معروف به “برجام” متهم کردند؛ توافقی که در سال ۲۰۱۵ با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای شکل گرفته بود اما ایالات متحده به ریاست جمهوری دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ به طور یک‌طرفه از آن خارج شد.
by Esmaeil Moradi | سپتامبر 26, 2025 | تازه های رادیو
اینترنت در ایران سال‌هاست محدود است. از “وی‌پی‌ان” تا “تور”، کاربران هر روز برای وصل شدن به این اینترنت تلاش می‌کنند. فیلترینگ پیامدهای اجتماعی و اقتصادی دارد و کارشناسان آن را مانعی جدی برای توسعه می‌دانند.برای بسیاری از مردم در ایران، روشن و فعال کردن VPN دیگر مثل دم کردن چای بخشی از زندگی روزمره است. صبح‌ها قبل از شروع کار یا درس، اولین کار وصل شدن به فیلترشکن است تا بتوان شبکه‌های اجتماعی یا حتی یک وب‌سایت ساده خارجی را باز کرد.
داستان فیلترینگدر ایران حکایت جدیدی نیست. از اوایل دهه ۱۳۸۰ برخی از وب‌سایت‌ها مسدود شدند و پس از اعتراضات ۱۳۸۸ دامنه محدودیت‌ها بیشتر و بیشتر شد. فیس‌بوک و توییتر از همان زمان فیلتر شدند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
چند سال بعد تلگرام تبدیل به پرمخاطب‌ترین شبکه اجتماعی ایران شد، اما دیری نگذشت که آن هم در سال ۱۳۹۷ فیلتر شد. اوج محدودیت‌ها اما آبان ۱۳۹۸ بود؛ وقتی که اینترنت کل کشور برای چند روز توسط حکومت قطع شد. کارشناسان ارزیابی می‌کنند که خسارت این قطعی بیش از یک میلیارد دلار بوده است. در اعتراضات ۱۴۰۱ هم اینترنت موبایل برای هفته‌ها دچار اختلال و قطعی شد.
گزارش‌های جهانی تصویر روشنی از وضع اینترنت ایران نشان می‌دهند. ایران از نظر سرعت و کیفیت در میان ۱۰۰ کشور اول دنیا رتبه ۹۷ را دارد. زمان رفت‌وبرگشت داده در ایران آن‌قدر بالاست که در کنار کشورهایی مثل سودان و اتیوپی قرار می‌گیرد. کارشناسان می‌گویند بخش زیادی از این وضعیت نتیجه سیاست‌های داخلی و فیلترینگ عمدی است، نه فقط تحریم‌ها.
بیشتر بخوانید:ایران در قعر جدول کیفیت اینترنت جهان؛ رتبه ۹۷ از ۱۰۰
در چنین شرایطی استفاده از فیلترشکن به عادت روزانه مردم تبدیل شده است. یک نظرسنجی نشان داده ۹۳ درصد جوانان زیر ۳۰ سال از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند و در کل جمعیت کاربران اینترنت، این رقم به ۸۶ درصد می‌رسد. برای بسیاری از شهروندان ایران اینستاگرام فقط یک شبکه اجتماعی نیست، بلکه محل اصلی کسب‌‌وکار است.
یک جوان ۲۵ ساله ساکن تهران به دویچه‌وله می‌گوید: «اگر فیلترشکن من قطع شود، مشتری‌هایم را از دست می‌دهم. همه کارم در اینستاگرام است.»
علاوه بر وی‌پی‌ان، به‌رغم پایین بودن سرعت، برخی از “تور” برای امنیت بیشتر استفاده می‌کنند. تغییر DNS یا برنامه‌های تازه هم میان جوان‌ها رواج دارد. اینترنت ماهواره‌ای مثل استارلینک هم که حالا سر زبان‌ها افتاده، اما هزینه و خطرهای امنیتی منجر شده تا استفاده کلان از آن محدود باقی بماند.
اینترنت برای همه یا برای بعضی؟
یکی از بحث‌برانگیزترین سیاست‌ها چیزی است که مردم به آن “اینترنت طبقاتی” می‌گویند. در این مدل، گروه‌هایی مثل اساتید دانشگاه، برخی روزنامه‌نگاران یا شرکت‌های خاص به اینترنت بدون فیلتر دسترسی دارند، در حالی که برای مردم عادی همان محدودیت‌ها برقرار است. منتقدان می‌گویند این کار تنها نارضایتی و احساس تبعیض را بیشتر کرده است.
مسئولان بارها گفته‌اند هدفشان از فیلترینگ “صیانت فرهنگی” و “حفظ امنیت ملی” است، اما کارشناسان می‌گویند حکومت ایران با فناوری‌های پیشرفته حتی بسیاری از وی‌پی‌ان‌ها را شناسایی و مسدود می‌کند. در مقابل، مردم هم هر روز به دنبال راه و کار تازه‌ای برای وصل شدن می‌گردند.
در کنار زیان‌های اقتصادی و اجتماعی، برخی کارشناسان امنیتی هشدار می‌دهند که بازار پررونق فیلترشکن در ایران خود به بستری برای سوءاستفاده تبدیل شده است. گزارش‌های شرکت‌های امنیت سایبری نشان داده‌اند که گروه‌های وابسته یا نزدیک به حکومت با توزیع اپلیکیشن‌های تقلبی موسوم به فیلترشکن، اطلاعات کاربران را سرقت کرده‌اند. این برنامه‌ها اغلب به‌ظاهر ابزار عبور از فیلترینگ هستند، اما در عمل پیام‌ها، موقعیت و داده‌های شخصی کاربران را ذخیره و منتقل می‌کنند.
همزمان، تحلیل‌های رسانه‌ای و گزارش‌های غیررسمی حاکی است که بخشی از بازار فروش وی‌پی‌ان در ایران می‌تواند تحت نفوذ یا کنترل نهادهای نزدیک به حکومت باشد. اگرچه سندی رسمی در این زمینه منتشر نشده، اما کارشناسان می‌گویند چنین بازاری به‌دلیل سودآوری بالا و نبود نظارت شفاف، زمینه مناسبی برای دخالت بازیگران قدرتمند ایجاد کرده است.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی
برای بسیاری از ایرانیان اینترنت تنها راه ارتباط با جهان است، اما آنها حتی برای دسترسی به منابع علمی و مقالات دانشگاهی نیز با مشکل روبرو هستند و ناچارند فایل‌ها را به‌صورت غیررسمی از استادان یا آشنایان با فرمت‌های مختلف دریافت کنند.
محدودیت‌ها اما ضربه سنگینی به اقتصاد هم وارد کرده است. در سال ۱۴۰۱ گزارشی نشان داد که تنها در یک ماه اقتصاد دیجیتال ایران حدود ۱۷۰ میلیون دلار خسارت دیده است.
یک مدیر استارتاپ ساکن یکی از شهرستان‌های ایران به دویچه‌وله می‌گوید: «هر بار اینترنت کند می‌شود، باید روزها وقت بگذاریم تا خسارت‌ها را جبران کنیم. در چنین شرایطی سخت است به آینده امیدوار باشیم.»
بیشتر بخوانید:فیلترینگ حکومتی، تیر خلاص بر پیکر اقتصاد دیجیتال در ایران
کارشناسان چه می‌گویند؟
احمد علوی، استاد دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی، در گفت‌وگو با دویچه‌وله فارسی تاکید می‌کند محدودیت‌های اینترنت به مانعی جدی برای توسعه اقتصادی ایران تبدیل شده است.
او با اشاره به نظریه اقتصاد دیجیتال و رشد درون‌زا می‌گوید: «فیلترینگ و کاهش کیفیت اینترنت باعث افت بهره‌وری، تضعیف سرمایه انسانی، مهاجرت نیروی متخصص، کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش نابرابری اجتماعی می‌شود.»
به گفته علوی، سهم اقتصاد دیجیتال ایران از تولید ناخالص داخلی در مقایسه با میانگین جهانی بسیار پایین است و محدودیت‌ها مانع نوآوری، سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری‌های نوین شده‌اند. او پیامدهای اجتماعی این وضعیت را شامل تعمیق نابرابری، گسترش فساد نهادی و کاهش سرمایه اجتماعی می‌داند و هشدار می‌دهد تداوم این روند ایران را از اقتصاد جهانی عقب‌تر خواهد انداخت.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
در ادامه این موضوع پرویز یاری، پژوهشگر ارشد سازمان جریان آزاد اطلاعات، نیز با بیان اینکهاختلال در اطلاع‌رسانی آزاد در ایران فقط به قطع یا کاهش سرعت اینترنت محدود نمی‌شود به دویچه وله می‌گوید: «جمهوری اسلامی از ابزارها و الگوهای پیچیده و چندلایه برای ممانعت از دسترسی شهروندان به اخبار موثق استفاده می‌کند. برخوردهای قضایی و امنیتی با رسانهها و روزنامه‌نگاران، فیلتر کردن پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی، کنترل جریان مالی رسانهها و ایجاد ارتش سایبری برای تولید روایت‌های جعلی بخشی از این تلاش‌هاست.»
بیشتر بخوانید:سرکوب گسترده روزنامه‌نگاران در ایران؛ ۱۰۹ پرونده در شش‌ماهه نخست ۲۰۲۵
اینترنت در ایران سال‌هاست که محدود است. حکومت همچنان بر فیلترینگ پافشاری می‌کند، اما مردم نیز هر روز راه تازه‌ای برای وصل شدن پیدا می‌کنند. برای بسیاری، این تلاش روزانه دیگر تنها یک نیاز فنی نیست، بلکه شکلی از مقاومت مدنی است.
