“واشنگتن پست” به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی گزارش داد دولت ترامپ معتقد است بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران میتواند “زمینهساز راهحلی دیپماتیک” باشد. به نوشته این روزنامه آمریکا ۴ شرط برای مذاکره مطرح کرده است.با فعالسازی مکانیسم ماشه تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی بازگشته و ایالات متحده، اتحادیه اروپا و حتی کشورهای همسایه مانند ترکیه، اعمال دوباره تحریمها را رسما آغاز کردهاند.
روزنامه “واشنگتن پست” روز پنجشنبه (۲ اکتبر / ۱۰ مهر) به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی نوشت دولت ترامپ معتقد است اکنون زمان تشدید فشار بر جمهوری اسلامی است و بازگشت تحریمهای سازمان ملل در پی فعالسازی سازوکار ماشه میتواند “زمینههای لازم برای یافتن راه حلی دیپلماتیک” را فراهم کند.
این مقام بلندپایه که نخواسته نامش فاش شود به واشنگتن پست گفت که دولت ترامپ چهار شرط سخت و اساسی را مبنای مذاکراتی تازه دانسته و امیدوار است که جمهوری اسلامی با توجه به تشدید فشارهای ناشی از فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمها، این شروط را بپذیرد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچهوله
به نوشته واشنگتن پست این مقام آمریکایی درباره این چهار شرط تصریح کرد: «گفتوگوها باید سودمند و مستقیم باشند، تهران باید غنیسازی اورانیوم را کاملا متوقف کند، برنامه موشکی خود را محدود سازد و همچنین پشتیبانی مالی از نیروهای نیابتی را قطع کند.»
به گفته این مقاله بعید به نظر میرسد که ایران با این شروط موافقت کند، چرا که این شروط در دور قبلی مذاکرات میان واشنگتن و تهران از موانع اصلی برای یافتن راهحل بودند. در سال جاری میلادی پنج دور مذاکره میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده طی دو ماه برگزار شد. در حین تدارکات و برنامهریزی برای برگزاری دور ششم، اسرائیل ۲۳ خرداد ماه به ایران حمله کرد و این دور از گفتوگوها لغو شد.
واشنگتن پست به نقل از این مقام ارشد آمریکایی در مورد بینتیجه ماندن آن گفتوگوها نوشت، دولت ترامپ بر این باور است که جمهوری اسلامی “به طور جدی” به دنبال راه حل نبود و همچنین “تیم مذاکرهکننده ایران اختیارات لازم را برای توافق نداشت”.
“باز بودن درهای دیپلماسی”
کشورهای غربی بهرغم فعال شدن سازوکار ماشه و بازگشت تحریمها گفتهاند که درهای دیپلماسی همچنان “باز” است.
وزیران خارجه گروه ۷ روز چهارشنبه اول اکتبر (نهم مهر) با انتشار بیانیهای ضمن اعلام پشتیبانی از فعالسازی مکانیسم ماشه تصریح کردند: «اکنون که روند شورای امنیت به اعمال مجدد تحریمها منجر شده، دیپلماسی همچنان ضروری است. ما از ایران میخواهیم که از هرگونه اقدام تنشزا خودداری کند، فورا با ایالات متحده وارد مذاکره مستقیم شود و پیشرفت قابل توجهی در جهت پایبندی کامل به تعهداتش در زمینه عدم اشاعه سلاحهای هستهای داشته باشد.»
گروه ۷ در بیانیه خود همچنین جمهوری اسلامی را فراخواند تا بدون هیچگونه تأخیر بیشتری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کامل داشته باشد و تعهداتش را طبق توافقنامه جامع پادمانهای مورد نیاز معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) به طور کامل اجرا کند.
طبق بیانیه گروه هفت این تعهدات، اجازه ازسرگیری بازرسیهای آژانس در تمام تأسیسات هستهای ایران و شفافسازی کامل در خصوص تمام مواد هستهای بهویژه درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا را که هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد، شامل میشود.
پس از بازگشت تحریمهای سازمان ملل، عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی در نامهای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل اعمال مجدد تحریمها را اقدامی “مردود” دانسته و مدعی شده بود “نه ایران و نه هیچ عضو سازمان ملل متحد الزامی به تبعیت از چنین اقداماتی غیرقانونی ندارند”.
افزایش نگرانیها از حمله دوباره اسرائیل
واشنگتن پست به نقل از یک مقام اروپایی نوشت که بازگشت تحریمها “گزینه ارجح” نبوده و “تلاشها برای جلوگیری از بالاگرفتن تنشها ادامه دارد”. این مقام که نخواست نامش فاش شود، افزود: «درِ دیپلماسی همچنان باز است و ما بر این باور نیستیم که گزینهای نظامی راه حل برای برونرفت از بحران باشد.»
در گزارش واشنگتن پست در عین حال از تشدید نگرانیها از حمله دوباره اسرائیل به ایران سخن رفته است.
بیشتر بخوانید: نتانیاهو: از محل نگهداری اورانیوم غنیشده ایران کاملا مطلعیم
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل در سخنرانی اخیر خود در مجمع عمومی سازمان ملل تصریح کرده بود، این کشور اجازه نخواهد داد که جمهوری اسلامی برنامه هستهای و نظامی خود را بازسازی کند. او تأکید کرده بود ذخایر اورانیوم غنیسازی ایران “باید نابود شوند”.
به نوشته واشنگتن پست، مقامهای امنیتی اسرائیل نیز به رسانههای داخلی گفتهاند، بررسی گزینههای حمله دوباره به جمهوری اسلامی در دستور کار قرار دارد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در مقاله این روزنامه همچنین آمده است، رسانههای ایران گزارشهایی درباره ورود هواپیماهای سوخترسان غولپیکر آمریکایی به منطقه منتشر کرده و آن را بخشی از تدارکات و آمادهسازی برای تهدید نظامی دانستهاند.
واشنگتن پست در گزارش خود همچنین به تشدید نگرانیهای کشورهای عربی خلیج فارس از حملههای غیرقابل پیشینی اسرائیل اشاره کرده است. به نوشته این روزنامه حمله اخیر اسرائیل به حماس در دوحه، پایتخت قطر، این تصور و بیم را در منطقه تقویت کرده که این کشور آماده انجام عملیات نظامی حتی در خاک کشورهای ثالث است.
به گزارش رسانههای آمریکا، در پی عدم توافق بر سر بودجه موقت و تعطیلی بخشی از دولت فدرال این کشور، معاون ترامپ از احتمال تعدیل گسترده نیروها برای حفظ خدمات پایهای سخن گفت. سخنگوی کاخ سفید هشدار داد، اخراجها “فوری” است.به دنبال عدم توافق نمایندگان جمهوریخواه و دموکرات آمریکا بر سر بودجه سال مالی جدید فعالیت بسیاری از نهادهای فدرال در حد “خدمات حیاتی” محدود شده و دستگاهها در واشنگتن دی سی با نیروی انسانی و ساعات کاری کاهشیافته پیش میروند.
هر دو حزب، دیگری را عامل وضعیت فعلی معرفی میکنند و فضای سیاسی به جای حل اختلاف، به سمت “بازی مقصریابی” رفته است. در این شرایط، جلسات داخلی دولت بر اولویتبندی مأموریتها متمرکز شده تا خدمات ضروری مختل نشود.
ورود مستقیم معاون رئیسجمهور به اتاق خبر
در اقدامی غیرمعمول، جیدی ونس، معاون رئیسجمهور آمریکا شخصاً پشت تریبون اتاق خبر کاخ سفید قرار گرفت؛ جایی که معمولاً کارولین لیویت، سخنگوی ترامپ پاسخگوست.
ونس دموکراتها را به “بازیهای سیاسی” متهم کرد و گفت، اگر تعطیلی ادامه یابد، دولت برای حفظ خدمات پایهای “ناچار” به اخراج نیرو خواهد شد. او تأکید کرد که تصمیمهای پرسنلی به “گرایش سیاسی کارکنان” ارتباط ندارد و هدف، جلوگیری از اخلال در سرویسهای ضروری است.
پیام تند ترامپ و هشدار درباره اخراجهای فوری
کارولین لیویت، سخنگوی دونالد ترامپ در همان نشست از “موج اخراجهای فوری” سخن گفت و مسئولیت وضعیت را متوجه دموکراتها دانست.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا نیز با تشریح نگاه کاخ سفید به فرصتهای صرفهجویی، این خط را برجسته کرد و پس از اشاره به هزینههای زائد گفت که جمهوریخواهان باید از این تعطیلی برای حذف “بار اضافی، اسراف و تقلب” استفاده کنند.
به گفته نزدیکان دولت، تیم اجرای بودجه در حال ارزیابی سناریوهای کاهش هزینه است تا در صورت تداوم تعطیلی، فشار بر برنامههای ضروری کمتر شود.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در مقابل، دموکراتها میگویند، جمهوریخواهان با طرح پیششرطهای “غیرمرتبط” مسیر توافق را مسدود کردهاند.
حکیم جفریز، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس نمایندگان ادعای جمهوریخواهان درباره گسترش خدمات درمانی برای مهاجران فاقد مدارک معتبر را “بارها تکذیبشده” خواند و یادآور شد که طبق قوانین جاری، دسترسی این گروه به بیمههای یارانهای ممنوع است.
چاک شومر، رهبر اقلیت دموکرات در سنا نیز جمهوریخواهان را متهم کرد که حاضر به گفتوگوهای “جدی و متمرکز بر سیاستهای سلامت” نیستند و هشدار داد که شهروندان افزایش قابل توجه در هزینههای بیمه را پیشِ رو میبینند.
در این جدال لفظی، دموکراتها وضعیت کنونی را به کنایه از تعطیلی موقت دولت فدرال آمریکا “ترامپشاتداون” و جمهوریخواهان آن را “شومرشاتداون” مینامند.
زمینه و سابقه: چرا تعطیلی رخ میدهد؟
در نظام بودجهریزی فدرال، وقتی کنگره و کاخ سفید بر سر لوایح تخصیص یا یک بودجه موقت به توافق نرسند، دستگاههای دولتی ناچارند فعالیتهای “غیرضروری” را متوقف کنند.
با طولانیشدن تعطیلی، فشار بر تأمینکنندگان خدمات عمومی، کارمندان پیمانی و زنجیره پرداختها افزایش مییابد و دولت برای جلوگیری از اختلال گسترده، به ابزارهایی مانند “تعطیلی اجباری کارکنان”، به تعویقانداختن پروژهها و اولویتبندی مأموریتها متوسل میشود.
منتقدان میگویند، استفاده سیاسی از اهرم تعطیلی، هزینههای اقتصادی و اجتماعی “نامرئی” اما واقعی بر جای میگذارد و اعتماد عمومی به کارآمدی حکومت را تضعیف میکند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
در حالی که هر دو طرف بر ضرورت بازگشایی کامل دولت تأکید لفظی دارند، خطوط قرمز حزبی درباره سلامت و هزینهها همچنان پابرجاست.
تا زمانی که یکی از طرفین از شروط خود عقبنشینی نکند یا چارچوبی “حداقلی اما عملی” برای بودجه موقت شکل نگیرد، اخطار درباره اخراجهای “فوری” و کاهش خدمات عمومی میتواند از سطح تهدید به مرحله اجرا نزدیک شود.
همزمان با فعالشدن مکانیسم ماشه وزارت خارجه روسیه اعلام کرد، از ۱۰ مهر ۱۴۰۴ معاهده “مشارکت راهبردی جامع” این کشور با ایران لازمالاجرا شده است؛ اقدامی که به گفتهٔ مسکو سطح روابط را در چارچوب “نظم چندقطبی” ارتقا میدهد.وزارت خارجه روسیه اجرای معاهدهای را که ۲۷ دی ۱۴۰۳ در مسکو میان ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، رؤسای جمهور روسیه و ایران امضا شد، اعلام کرد و آن را نقطهٔ عطفی در روابط دوجانبه دانست.
بر اساس این بیانیه، این سند تازه خطوط کلی همکاری بلندمدت را تعیین میکند، هماهنگی نزدیک دو کشور در سازمانهای چندجانبه را پیشبینی میکند و بر تلاش مشترک برای تقویت ثبات و امنیت منطقهای تکیه دارد.
این معاهده جایگزین چارچوب همکاری ۲۰ سالهٔ سال ۲۰۰۱ میشود که در ۲۰۲۰ برای پنج سال تمدید شده بود.
همزمانی با تحریمها و موضع مسکو درباره مکانیسم ماشه
اجراییشدن معاهده در حالی است که تحریمها و محدودیتهای سازمان ملل علیه ایران با فعال شدن مکانیسم ماشه باز اعمال شدهاند.
واسیلی نبنزیا، نمایندهٔ دائم روسیه در سازمان ملل، بازگشت دوباره تحریمها را به رسمیت نمیشناسد و میگوید، کشورش آن را اجرا نخواهد کرد. مقامهای ایرانی نیز پیشتر تأکید کرده بودند که روسیه عملاً این تحریمها را اجرایی نمیکند.
بُعد دفاعی و اتهامهای تسلیحاتی
در همین حال گزارشها از گنجاندن همکاریهای دفاعی گستردهتر دو کشور در چارچوب معاهده خبر میدهد؛ موضوعی که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز بر اهمیت آن در بستر فشارهای غرب تأکید کرده بود.
به موازات این تحولات ایالات متحده ایران را به ارسال پهپاد و موشکهای کوتاهبرد برای جنگ روسیه در اوکراین متهم و مجموعهای از تحریمها را علیه شبکههای مرتبط اعمال کرده است. تهران این اتهامها را رد میکند.
نزدیکی راهبردی تهران و مسکو نشان میدهد که دو طرف میکوشند همکاریهای تجاری و دفاعی خود را برای مقابله با فشارهای بینالمللی تعمیق کنند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
مسعود پزشکیان در دیدار ۲۸ دی خود در کرملین، روابط دو کشور را راهبردی و مستحکم توصیف کرد و گفت: «این معاهده به ما اجازه میدهد روابط دوجانبه را در تمامی زمینههای امنیتی، فرهنگی و تجاری تقویت کنیم.»
به گفتهٔ او، موانع اجرایی برطرف شده و تهران مصمم به عملیاتیکردن سند است. استمرار جنگ اوکراین و وابستگی روسیه به برخی ظرفیتهای صنعتی و نظامی ایران در دو سال و نیم گذشته، به این نزدیکی شتاب داده و اجرای معاهده میتواند چارچوب حقوقی و سیاسی این همسویی را تثبیت کند.
ایران و روسیه در مورد این توافقنامه استراتژیک تا کنون جزئیاتی ارائه نکردهاند.
به گفته روسیه، توافقنامهای که در سال ۲۰۰۱ بین دو طرف به امضا رسید، همکاریهایی در زمینه “صنعت و فناوری، پروژههای امنیتی، انرژی، استفاده صلحآمیز از انرژی اتمی و ساخت نیروگاههای اتمی” را شامل میشد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
ادامه جنگ تجاوزکارانه روسیه در اوکراین و نیاز روسیه به پهپادهای ایرانی در دو سال و نیم گذشته مسکو را هرچه بیشتر به تهران نزدیک کرده است.
روسیه توانسته است با کمک پهپادهای ایرانی به شهرها و اماکن مسکونی اوکراین حمله کند و خسارات سنیگنی بر غیرنظامیان و زیرساختهای این کشور وارد آورد. ایران علاوه بر پهپاد، موشکهای بالستیک نیز به روسیه صادر کرده است.
کشورهای گروه ۷ با حمایت از فعال شدن مکانیسم ماشه، از ایران خواستند فورا با آمریکا وارد مذاکره شود. بریتانیا از اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران خبر داده است. روسیه میگوید بازگشت تحریمها را به رسمیت نمیشناسد.وزیران خارجه هفت کشور صنعتی موسوم به “گروه هفت” با انتشار بیانیهای از فعال شدن مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی توسط آلمان، بریتانیا و فرانسه حمایت کردند و از تهران خواستند تا بدون هیچگونه تأخیر بیشتری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند.
کانادا، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایالات متحده آمریکا و نماینده عالی اتحادیه اروپا در این بیانیه که روز چهارشنبه اول اکتبر (نهم مهر) منتشر شد، اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را نتیجه “عدم پایبندی مستمر ایران” به تعهداتش در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به “برجام” خوانده و اعلام کردند: «ما مطابق با تعهداتمان به عنوان اعضای سازمان ملل متحد، اکنون در حال بازگرداندن سریع محدودیتهای اعمالشده توسط قطعنامههای شورای امنیت هستیم.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
اعضای گروه هفت از همه کشورهای عضو سازمان ملل خواستهاند که تحریمها و محدودیتها علیه ایران را به طور کامل به اجرا درآورده و به آنها پایبند باشند. آنها در بیانیه خود تصریح کردهاند که سه کشور اروپایی (آلمان، بریتانیا و فرانسه) و همچنین ایالات متحده “بارها و با حسننیت” برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه مسیرهای دیپلماتیک را به ایران پیشنهاد دادند.
آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشور اروپایی عضو برجام، پیشتر با تعیین یک ضربالاجل هشدار داده بودند، اگر مذاکرات میان جمهوری اسلامی با آمریکا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی به نتیجه نرسد و بازرسان آژانس اجازه دسترسی به سایتهای هستهای ایران را پیدا نکنند، مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد.
مقامات جمهوری اسلامی از قبول پیشنهادات سه کشور اروپایی سرباز زده و اجرای مکانیسم ماشه را “غیراخلاقی و غیرقانونی” خوانده بودند.
در نهایت مکانیسم ماشه بامداد یکشنبه ششم شهریور به اجرا درآمد و به این ترتیب تمامی تحریمهای سازمان ملل علیه ایران که پیشتر در قالب توافق برجام میان جمهوری اسلامی و شش قدرت جهانی و طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت معلق شده بودند، مجددا به اجرا گذاشته شدند.
بیشتر بخوانید: سقفهای بانکی و رکورد جدید دلار؛ تهران در گرداب فشار و انکار
وزیران خارجه گروه هفت در بیانیه خود تصریح کردهاند: «اکنون که روند شورای امنیت منجر به اعمال مجدد تحریمها شده است، دیپلماسی همچنان ضروری است. ما از ایران میخواهیم که از هرگونه اقدام تنشزا خودداری کند، فورا با ایالات متحده وارد مذاکره مستقیم شود و پیشرفت قابل توجهی در جهت پایبندی کامل به تعهداتش در زمینه عدم اشاعه سلاحهای هستهای داشته باشد.»
آنها از ایران خواستهاند تا بدون هیچگونه تأخیر بیشتری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کامل داشته باشد و تعهداتش را طبق توافقنامه جامع پادمانهای مورد نیاز معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) به طور کامل اجرا کند.
طبق بیانیه گروه هفت این تعهدات، اجازه ازسرگیری بازرسیهای آژانس در تمام تأسیسات هستهای ایران و شفافسازی کامل در خصوص تمام مواد هستهای بهویژه درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا را که هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد، شامل میشود.
پس از بازگشت تحریمهای سازمان ملل، عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی در نامهای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل اعمال مجدد تحریمها را اقدامی “مردود” دانسته و مدعی شده بود “نه ایران و نه هیچ عضو سازمان ملل متحد الزامی به تبعیت از چنین اقداماتی غیرقانونی ندارند”.
تحریمهای بریتانیا علیه ۱۲۱ فرد و نهاد ایرانی
وزارت خارجه بریتانیا روز چهارشنبه نهم مهر (اول اکتبر) با انتشار بیانیهای اعلام کرد این کشور پس از آغاز روند مکانیسم ماشه و به دلیل “عدم پایبندی ایران به تعهدات برجامی” تحریمهای سازمان ملل علیه ۱۲۱ نهاد و فرد مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران را مجددا به اجرا گذاشته است.
طبق این بیانیه تحریمهای یادشده شامل تحریم تسلیحاتی سازمان ملل درخصوص انتقال سلاحهای متعارف به ایران و از ایران و همچنین ممنوعیت تأمین یا انتقال اقلام، مواد، تجهیزات، کالاها و فناوریهای مرتبط با غنیسازی، بازفرآوری یا آبسنگین و توسعه سامانههای حمل سلاح هستهای است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
افزون بر آن بریتانیا محدودیتهای مالی و تجاری مرتبط با برنامههای هستهای و موشکی را دوباره به اجرا گذاشته است.
در میان افراد تحریمشده نام مقامهای ارشد و کارشناسان سازمان انرژی اتمی ایران، فرماندهان سپاه، شرکتهای وابسته به صنایع دفاعی، مراکز تحقیقاتی هستهای در اصفهان، نطنز و کرج، چند بانک از جمله بانک سپه و شرکتهای صنعتی از جمله کالا الکتریک، گروه فنی اتحاد، نوین انرژی و مصباح انرژی به چشم میخورد.
بریتانیا روز سهشنبه هشتم مهر نیز ۷۱ فرد و نهاد ایرانی مرتبط با برنامه هستهای را به فهرست تحریمهای خود علیه جمهوری اسلامی اضافه کرده بود.
خودداری روسیه
در حالی که در چند روز گذشته شماری از کشورها از جمله ژاپن، کانادا و بریتانیا و همچنین اتحادیه اروپا از اجرای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران خبر دادند، سفیر روسیه در سازمان ملل اعلام کرد که این کشور بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را به رسمیت نمیشناسد.
واسیلی نبنزیا روز چهارشنبه (اول اکتبر) در یک نشست خبری به مناسبت آغاز ریاست دورهای روسیه بر شورای امنیت گفت: «ما در دو واقعیت موازی زندگی خواهیم کرد، زیرا برای برخیها مکانیسم ماشه فعال شده، اما برای ما خیر. این وضعیت مشکلساز است. اینکه چگونه از آن خارج خواهیم شد، باید ببینیم.»
او با اشاره به حمله اسرائیل و آمریکا در خرداد و تیرماه امسال به تأسیسات هستهای ایران گفت: «این تحول میتواند منجر به تشدید شدید وضعیت پیرامون ایران شود، چرا که در را به روی کشورهایی باز میکند که میخواهند برنامه هستهای ایران را بهطور کامل از بین ببرند.»
روسیه به همراه چین پیشتر قطعنامهای مبنی بر تعویق شش ماهه اجرای مکانیسم ماشه را در شورای امنیت مطرح کرده بود اما این قطعنامه رأی نیاورد و رد شد.