همزمان با آغاز کنفرانس عمومی آژانس در وین، وزیر انرژی آمریکا خواستار “برچیدن کامل” توان غنی‌سازی و بازفرآوری ایران شد و از “مشوق‌های اقتصادی” در برابر کنار گذاشتن مسیر سلاح سخن گفت.کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا در جریان شصت‌ونهمین کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از امروز، ۱۵ سپتامبر(۲۴ شهریور) تا ۱۹ سپتامبر(۲۸ شهریور) در وین برگزار می‌شود گفت: «مسیر تسلیحاتی ایران، شامل همه قابلیت‌های غنی‌سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیوم، باید کاملاً برچیده شود».
او با اشاره به حملات هوایی آمریکا و اسرائیل در تیرماه به تأسیسات غنی‌سازی ایران، گفت توقف بازرسی‌ها پس از آن حملات، ارزیابی موجودی ایران را مبهم کرده است. آژانس پیش‌تر بر “انباشت نگران‌کننده” حدود ۴۴۰/۹ کیلوگرم اورانیومتا غنای ۶۰ درصد تأکید کرده بود؛ میزانی که اگر به ۹۰ درصد ارتقا یابد، طبق معیار آژانس برای ۱۰ سلاح هسته‌ای کفایت می‌کند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
اتحادیه اروپا: ایران به مفاد توافق با آژانس عمل کند
همزمان با برگزاری کنفرانس یادشده، اتحادیه اروپا نیز با صدور بیانیه‌ای با اظهار اینکه از اعلام توافق بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره برای ازسرگیری بازرسی‌های فنی از تأسیسات هسته‌ای ایران استقبال می‌کند، تأکید کرد: «اتحادیه اروپا ملاحظه مثبتی نسبت به بیانیه گروسی در خصوص اینکه این یک گام در مسیر درست است، داشته و اینکه این توافق هیچ‌گونه تغییر یا اصلاحیه‌ای در توافقنامه پادمان‌های ان‌پی‌تی ایران ایجاد نمی‌کند. ما چشم انتظار گزارش‌های بعدی بوده و خواستار اجرای فوری توافق از طریق اقدامات عملی هستیم.»
بیانیه دوباره بر این خواست کشورهای اروپایی و آمریکا تاکید کرده است که “ایران هرگز نباید اجازه دستیابی به یک سلاح هسته‌ای را پیدا کند و این کشور موظف است به تعهدات پادمان هسته‌ای خود طبق ان.پی.تی که قانونا الزام‌آور هستند پایبند باشد”.
اتحادیه اروپا در ادامه بیانیه از ایران خواسته است که “فوراً به آژانس اجازه دهد فعالیت‌های پادمانی خود را مطابق با توافقنامه پادمان‌های ان‌پی‌تی از سر بگیرد” و تصریح کرده است که “اجرای توافقنامه پادمان‌ها از سوی ایران تحت هیچ شرایطی قابل تعلیق نیست و قوانین ملی نمی‌توانند برای آژانس تعهد ایجاد کنند”.
فراخوان ایران به بازگشت فوری به میز مذاکراه احتراز از هرگونه اقدامی که ممکن است راه‌حل مذاکره‌شده را به خطر بیندازد از دیگر خواست‌های مطرح در بیانیه اتحادیه اروپا است.
بیانیه در انتها با اشاره به گذشت تقریبا ۲ هفته از ارسال اخطاریه اجرای مکانیزم ماشه به شورای امنیت توسط سه کشور اروپایی موسوم به تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) که در آن یک مهلت ۳۰ روزه قبل از اجرای مجدد قطعنامه‌های معلق شده قبلی لحاظ شده، تاکید می‌کند که “اتحادیه اروپا به ایران و جامعه بین‌المللی صراحتا اعلام کرده که ما متعهد به دیپلماسی هستیم. ایران باید گام‌های ملموسی بردارد تا نشان دهد در یافتن راه‌حل دیپلماتیک جدی است و به‌طور معنادار با پیشنهاد تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ تعامل کند”.
بریتانیا، فرانسه و آلمان (E3) گفته‌اند اگر تهران با ازسرگیری کامل بازرسی‌ها، ارائه حسابرسی از موجودی غنی‌شده و گفت‌وگوی مستقیم هسته‌ای با آمریکا موافقت کند، آنها می‌توانند ادامه روند احیای تحریم‌ها را مانع شوند.
رایت، نماینده آمریکا، بعدتر در نشست خبری گفت: «بازگشت به جامعه تجارت جهانی و رفع تحریم‌ها» از مشوق‌های روی میز برای ایران است. تهران ضمن رد اتهام پیگیری تولید سلاح هسته‌ای، حق غنی‌سازی ذیل ان‌پی‌تی را یادآور شد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در افتتاحیه کنفرانس عمومی گفت توافق هفته گذشته در قاهره با ایران باید “فوراً اجرا شود” تا مأموریت‌های نظارتی از سر گرفته و اعتماد بازسازی شود. به گفته او، این چارچوب «اقدامات فنی و گام‌های عملی لازم» برای ازسرگیری کار آژانس در ایران را خلاصه می‌کند.
شرط تهران: دسترسی با تأیید شورای عالی امنیت ملی
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز ضمن سخنرانی در کنفرانس عمومی آژانس، گفت پس از حملات به سایت‌های هسته‌ای، «تداوم همکاری با آژانس از طریق ترتیبات جدید» و پس از رفع نگرانی‌های امنیتی پی گرفته می‌شود.
بر اساس موضع رسمی تهران، دسترسی بازرسان تنها با تأیید شورای عالی امنیت ملی امکان‌پذیر است.
اسلامی افزود: ایران با وجود قانون محدودکننده همکاری با آژانس، همچنان عضو ان‌پی‌تی است.
دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی امروز (یکشنبه) ۲۳ شهریورماه در پی توافق امضا شده بین سیدعباس عراقچی و رافائل گروسی بیانیه‌ای صادر کرد.
در این بیانیه آمده است: متن این ترتیبات در کمیته هسته‌ای شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گرفته و آنچه به امضا رسیده، در مجموع همان چیزی است که مصوب این کمیته بوده است.
این بیانیه می‌افزاید: کمیته هسته‌ای که متشکل از مسئولان ارشد نهادهای مختلف ذیربط است، در همه ادوار از جانب شورای عالی امنیت ملی مأذون به تصمیم گیری بوده و در این زمان نیز مطابق روال معمول عمل کرده است.
این بیانیه در واکنش به ادعاهایی از سوی نمایندگان تندروی مجلس منتشر شد که وزارت خارجه را در توافق با آژانس به دورزدن مصوبه مجلس در باره محدودسازی همکاری‌ها با این نهاد و ادامه بازرسی‌ها تنها با اجازه شورای عالی امنیت ملی، متهم کرده بودند.
رایزنی برای قطعنامه “ممنوعیت حمله”؛ تهدید آمریکا به قطع بودجه
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، هنگام ورود به وین (یکشنبه ۲۳ شهریور) گفت تهران برای تصویب پیش‌نویس قطعنامه‌ایکه بر ممنوعیت حمله به تأسیسات هسته‌ای تکیه دارد، با کشورهای مختلف رایزنی می‌کند و این ابتکار را مبتنی بر قطعنامه‌های ۴۸۷، ۵۳۳ و ۴۴۴ شورای امنیت دانست. او آمریکا را به «سنگ‌اندازی و تهدید اعضا» متهم کرد. واشنگتن هشدار داده در صورت تصویب چنین قطعنامه‌ای، کمک‌های مالی به آژانس را قطع می‌کند.
زمینه تنش: وقفه پس از جنگ ۱۲روزه و ابهام درباره موجودی غنی‌شده
ایران پس از جنگ ۱۲روزه (۱۳ تا ۲۵ ژوئن) و حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات کلیدی هسته‌ای‌اش، همکاری با آژانس را تعلیق کرد و بازرسان از آن زمان به برخی سایت‌ها دسترسی نداشته‌اند. هرچند آژانس پیش از حملات نشانه‌ای از “برنامه تسلیحاتی هماهنگ” اعلام نکرده بود، اما از سطوح و مقادیر بالای غنی‌سازی ابراز نگرانی کرده است.
پنجره دیپلماسی: گره تروئیکای اروپا و مسیر قاهره
تروئیکای اروپاروند بازگرداندن تحریم‌های برجامی را یک‌ماهه آغاز کرده، اما سیگنال داده در صورت بازگشت کامل بازرسی‌ها، شفاف‌سازی موجودی و گفت‌وگوی مستقیم تهران–واشنگتن می‌تواند توقف کند. ایران و آژانس هفته پیش در قاهره چارچوبی برای بازگشت بازرسان توافق کردند؛ روشن نیست سرعت اجرای آن برای راضی‌کردن اروپایی‌ها کافی باشد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
کنفرانس عمومی آژانس از دوشنبه تا جمعه در وین ادامه دارد و انتظار می‌رود مسیر اجرای “چارچوب همکاری” توافق شده میان ایران و آژانس، سرنوشت پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی ایران در مورد ممنوعیت حمله به تاسیسات اتمی و نیز برآوردها ازظرفیت غنی‌سازی و دسترسی‌های نظارتی ایران، محور گفت‌وگوها باشد.