خطر بازگشت تحریم‌ها، احتمال جنگ با اسرائیل، رهبری سالخورده و بحران اقتصادی؛ بسیاری از مردم ایران احساس می‌کنند کشورشان در آستانه یک تغییر است. آن‌ها میان امید و هراس در نوسان‌اند. مشاهدات خبرنگار تلویزیون آلمان در تهران.به مناسبت فرارسیدن سالگرد “جنبش مهسا”، گزارشگر کانال یک تلویزیون سراسری آلمان پیرامون وضعیت فعلی ایران با گروهی مصاحبه کرده است و می‌گوید: «وقتی در پایتخت ایران با مردم صحبت می‌کنی، متوجه می‌شوی فضای عمومی متشنج است. دلایل زیادی وجود دارد.»
علی ۵۹ ساله، که در اصل بازنشسته است، حالا مجبور است تاکسی براند چون پول کافی برای زندگی ندارد. او می‌گوید: «بار اقتصادی و مالی بر دوش مردم خیلی سنگین است. دولت قادر نیست آن را حل کند و نیازهای مردم را برآورده کند. دولت فقط به فکر بقای خودش است.»
بیشتر بخوانید:زن زندگی آزادی
سقوط آزاد پول ملی
در ادامه گزارش آمده است وقتی “میکروفون خاموش باشد، خیلی‌ها مثل علی صریح حرف می‌زنند”. یک فروشنده ساعت نزدیک دانشگاه (تهران) می‌گوید سال گذشته پیش‌بینی کرده بود اگر نرخ دلار از ۶۰ هزار تومان عبور کند، اعتراضات تازه‌ای رخ خواهد داد.
امروز نرخ دلار حدود ۱۰۰ هزار تومان است. او اعتراف می‌کند که هیچ اعتراضی رخ نداده و دلیلش ساده است: «مردم باید به شکلی گذران زندگی کنند و دیگر توان اعتراض ندارند. او امیدی ندارد که اوضاع در ایران بهبود یابد».
بیشتر بخوانید:دلار در کانال ۱۰۴ هزار تومان؛ اقتصاد ایران در سراشیبی
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
سه سال پس از “زن، زندگی، آزادی”
دقیقاً سه سال از مرگ خشونت‌آمیز ژینا مهسا امینی می‌گذرد؛ مرگی که جرقه جنبش “زن، زندگی، آزادی” را زد. این بزرگ‌ترین جنبش اعتراضی سراسری در تاریخ جمهوری اسلامی بود و با خشونت سرکوب شد. با این حال، به گفته احمد ۳۰ ساله، این جنبش کشور را تغییر داده است. او می‌گوید:
«خیابان یکی از جاهایی است که می‌توان تغییر واقعی در جامعه را دید. بعد از اعتراضات ۹۶ و ۹۸ تقریباً هیچ تغییر ملموسی رخ نداد، اما این بار فرق می‌کند؛ “زن، زندگی، آزادی” جنبشی بود که می‌توانیم اثراتش را در جامعه ببینیم.»
بیشتر بخوانید:سالگرد مهسا ژینا امینی
کنار گذاشتن دائمی حجاب از سوی بسیاری از زنان یکی از این تغییرات است. مریم ۲۷ ساله می‌گوید: «من همین‌طور در شهر رفت‌وآمد می‌کنم. گاهی می‌ترسم، اما این تغییر بزرگی است. من تنها نیستم، خیلی‌های دیگر هم مثل من هستند.»
پلیس و مقامات دیگر مقررات حجاب اجباری را عملاً اجرا نمی‌کنند. برای مریم این افزایش آزادی شخصی یک “پیروزی” است، هرچند مطمئن نیست این وضعیت چقدر دوام خواهد داشت: «الان شرایط بحرانی است، متفاوت با سه ماه پیش یا حتی سال گذشته. فکر می‌کنم دولت در این وضعیت چاره‌ای جز مدارا ندارد. ولی ممکن است مثلاَ همین هفته آینده دوباره سخت‌گیری علیه زنان شروع شود.»
بیشتر بخوانید:تحریم‌ها علیه ایران
بازگشت تحریم‌ها
این روزها در تهران بارها می‌شنوی که مردم نمی‌دانند آینده نزدیک‌شان چه خواهد شد و چند هفته یا ماه دیگر چه پیش می‌آید. پس از جنگ ۱۲روزه با اسرائیل در خرداد امسال، رژیم ایران هنوز سر کار است، اما آشکارا تضعیف شده.
مریم می‌گوید: «ما تقریباً دیگر چیزی از رهبر نمی‌شنویم. شرایط بحرانی است! تصور می‌کنم او باید خیلی چیزها برای گفتن داشته باشد.» برای او همین سکوت یکی از بزرگ‌ترین نشانه‌های تغییر است.
بیشتر بخوانید:رد تمدید تعلیق تحریم‌ها؛ ایران در انزوا و چالش‌های اقتصادی
هنوز معلوم نیست حملات اسرائیل و آمریکا تا چه حد به برنامه هسته‌ای ایران آسیب زده‌اند. اگر ایران تا پایان هفته با فرانسه، بریتانیا و آلمان درباره برنامه هسته‌ای به توافق نرسد، تحریم‌های قدیمی سازمان ملل به طور خودکار بازمی‌گردند. پیامدهای این اقدام نامشخص است.
بی‌اعتمادی به غرب
احمد که جنگ ژوئن را در تهران تجربه کرده، می‌گوید پیش از جنگ به سیاستمداران غربی نگاهی مثبت و حاکی از “امید” داشت. اما اکنون دیگر اینطور نیست. از وقتی او شنیده فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، گفته بود اسرائیل با حمله به ایران “کار کثیف” را برای ما انجام می‌دهد، دیدگاهش تغییر کرده و معقتد است: «ما نباید هیچ انتظاری از سیاست غرب داشته باشیم.»
نقطه بحرانی
میان تهدید بازگشت تحریم‌های هسته‌ای، خطر جنگ دوباره با اسرائیل، رهبری سالخورده و مشکلات اقتصادی، بسیاری از مردم ایران حس می‌کنند چیزی در حال تغییر است. مریم می‌گوید: «امید ندارم، اما حس می‌کنم چیزی در حال دگرگونی است. نمی‌دانم به سمت بهتر شدن یا بدتر شدن می‌رود، واقعاً نمی‌دانم. اما فکر می‌کنم همه این تغییر را احساس می‌کنند.»
احمد خوش‌بین است: «با وجود مشکلات اقتصادی هنوز امیدوارم. فکر می‌کنم وقتی اوضاع ایران روزی به نقطه بحرانی برسد، بعد از آن بهتر خواهد شد.»